Automaty paczkowe na terenie wspólnoty mieszkaniowej
Automaty paczkowe, potocznie zwane paczkomatami, wprost zalały Polskę. Tego typu urządzenia do nadawania i odbierania przesyłek znajdują się już w każdym mieście, również na obszarach wiejskich, a nawet na terenach prywatnych posesji i wspólnot mieszkaniowych. Ekspansja paczkomatów to duża wygoda dla użytkowników, ale też problemy. W artykule piszemy o aspektach prawnych oraz wyzwaniach związanych z paczkomatami na terenach wspólnot mieszkaniowych i nie tylko.
Spis treści
- Definicja paczkomatu
- Paczkomaty w kontekście prawa budowlanego i ostatnie zmiany
- Problemy związane ze stawianiem paczkomatów
- Paczkomat na terenie wspólnoty – warunki i wymagania
- Paczkomat na terenie wspólnoty – kwestie bezpieczeństwa
Definicja paczkomatu
Mianem „paczkomatu” określa się dziś potocznie system automatycznych skrytek (lub terminali) pocztowych do nadawania i odbierania małogabarytowych przesyłek, dostępnych 24h na dobę. Tego pojęcia używa się w odniesieniu do automatów różnych operatorów logistycznych. Warto jednak pamiętać, że nazwa „Paczkomat” została zastrzeżona przez popularną firmę InPost, która po raz pierwszy wprowadziła automatyczne skrytki na rynek.
Sposób działania wszystkich automatów paczkowych jest podobny, niezależnie od firmy. Użytkownik za pośrednictwem internetu lub paczkomatu samodzielnie rejestruje, opłaca przesyłkę, a następnie umieszcza ją w specjalnej skrytce. Zadaniem operatora jest odbiór i transport paczki do automatu docelowego. Drogę przesyłki zazwyczaj można śledzić online. Do odbioru przesyłki upoważnia specjalny kod przesyłany do odbiorcy w wiadomości SMS i e-mail. Paczkomaty są cenione przez użytkowników za brak potrzeby umawiania się z kurierem czy bezpośredniego kontaktu z odbiorcą paczki.
Jeśli chodzi o oficjalną definicję – nie istnieje żadna ustawowa definicja paczkomatu. Ze względu na brak fundamentów, urządzenia nie można jednolicie zakwalifikować jako budowlę czy obiekt budowlany. Nie jest ono bowiem budowane, a jedynie stawiane w docelowym miejscu już jako funkcjonalna całość, którą wystarczy podłączyć do prądu. Trafnym określeniem w odniesieniu do paczkomatu jest „urządzenie techniczne”.
Paczkomaty w kontekście prawa budowlanego i ostatnie zmiany
Ostatnia nowelizacja prawa budowlanego, która weszła w życie wraz z ustawą z 13 lutego 2020 r. o zmianie ustawy Prawo budowlane oraz niektórych innych ustaw, przyniosła długo wyczekiwane zmiany dla inwestorów chcących stawiać paczkomaty. Wcześniej prawo budowlane nie regulowało kwestii automatów do różnego rodzaju usług tj. biletomaty, wpłatomaty czy waśnie paczkomaty. Zgodnie z nowymi przepisami urządzenia tego typu sięgające do 3 m wysokości nie wymagają pozwolenia na budowę ani zgłoszenia do urzędu.
Przed nowelizacją ustawy orzecznictwo sądowe nakazywało traktować paczkomaty jako budowle wymagające uzyskania pozwolenia na budowę. Zgodnie z wyrokami sądów – (np. Wyrok Sądu Administracyjnego w Łodzi z 17 stycznia 2019 roku, sygn. Akt II SA/Łd 761/18.) wyjątkiem miały być sytuacje, w których inwestor wykaże, że automat stanowi obiekt posadowiony na czas nie dłuższy niż 180 dni – wówczas wystarczyło zgłoszenie zamiaru budowy.
Nowe przepisy mają na celu ułatwienie dostępu do usług pocztowych i kurierskich dla mieszkańców, a także stymulowanie rozwoju e-commerce w Polsce. Zmiany te są szczególnie korzystne dla przedsiębiorców, którzy chcą szybko i bez zbędnych formalności rozstawić paczkomaty w dogodnych dla klientów lokalizacjach.
Warto również podkreślić, że w niektórych przypadkach, np. gdy paczkomat ma być usytuowany w strefie konserwatorskiej lub na terenie objętym miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego, nadal może być konieczne uzyskanie pozwolenia na budowę. Roboty budowlane wykonywane przy obiekcie budowlanym wpisanym do rejestru zabytków wymagają decyzji o pozwoleniu na budowę, a na obszarze wpisanym do rejestru zabytków wymagają dokonania zgłoszenia.
Do wniosku o pozwolenie i zgłoszenie trzeba również dołączyć pozwolenie wojewódzkiego konserwatora zabytków. Z uwagi na ograniczenia związane z ochroną konserwatorską paczkomaty często nie mogą być ustawiane w centrach dużych miast. Znane są przypadki nakazu demontażu paczkomatów na wniosek miejskiego konserwatora zabytków.
Problemy związane ze stawianiem paczkomatów
Brak konieczności uzyskania pozwoleń bądź zgłoszeń w przypadku paczkomatu to ułatwienie dla inwestorów, ale z drugiej strony – zagrożenie dla użytkowników. Sceptycy zwracają uwagę na to, że automaty paczkowe stawiane są bez trwałych fundamentów, co stwarza ryzyko ich przewrócenia się np. pod wpływem warunków atmosferycznych.
Skrytki pocztowe zdaniem wielu naruszają także estetykę miast oraz wpływają negatywnie na funkcjonalność przestrzeni miejskiej. Z uwagi na spore zapotrzebowanie i popularność paczkomatów można spodziewać się, że ich liczba w nadchodzących latach wzrośnie. Tym samym będą narastać negatywne aspekty związane z ich funkcjonowaniem.
Paczkomat na terenie wspólnoty – warunki i wymagania
Paczkomaty mogą być stawiane na terenach należących do wspólnot mieszkaniowych.
Automaty stawiane na gruncie, na którym położony jest budynek wspólnoty to tzw. część wspólna nieruchomości. Dlatego, aby legalnie postawić paczkomat na części wspólnej konieczne jest uzyskanie zgody w formie uchwały ogółu właścicieli lokali. Co istotne, wspólnota może również zadecydować o usunięciu paczkomatu (na mocy uchwały), jeżeli jego eksploatacja okaże się zbyt uciążliwa dla mieszkańców.
- Czytaj również: Garaż wielostanowiskowy we wspólnocie mieszkaniowej – wymagania, zarządzanie i eksploatacja
Zgodnie z art. 84 ust. 1 pkt 1 Prawa budowlanego, usunięcie automatów znajdujących się bezpośrednio przy granicy nieruchomości wspólnoty mieszkaniowej wymaga interwencji organów nadzoru budowlanego. Nie istnieją zaś normy określające odległości ustawiania automatów paczkowych od granic działki.
Paczkomat na terenie wspólnoty – kwestie bezpieczeństwa
Stawianie automatów paczkowych na terenie należącym do wspólnoty mieszkaniowej z pozoru jest bardzo praktycznym rozwiązaniem. Mieszkańcy budynków wielorodzinnych mają zaledwie kilka kroków do automatu i nie muszą nawet przekraczać terenu własnej nieruchomości. Z drugiej strony paczkomaty tuż obok budynków wielolokalowych mogą się wiązać z licznymi niedogodnościami, jak np.:
- hałas związany z użytkowaniem paczkomatu, nawet w godzinach nocnych;
- zwiększenie intensywności ruchu w danym miejscu;
- obecność kamer przy automatach może przeszkadzać niektórym mieszkańcom;
- ograniczanie miejsca i zaburzanie estetyki nieruchomości.
Z uwagi na wspomniany już brak regulacji dotyczących stawiania paczkomatów, to zarząd wspólnoty mieszkaniowej powinien zadbać o bezpieczne umiejscowienie i użytkowanie paczkomatu. Umieszczenie paczkomatu na terenie wspólnoty mieszkaniowej nie powinno zaburzać swobodnego korzystania z innych części wspólnych, ograniczać możliwości poruszania się po terenie wspólnoty, powodować innych uciążliwości czy zagrożenia bezpieczeństwa.
